Tre ditë më vonë, i njëjti makth u përsërit në Nagasaki, rreth 400 kilometra më tej, në jugperëndim të vendit.
Përkujtimet, me rreth 100 vende të përfaqësuara, po zhvillohen këtë javë në dy qytetet japoneze.
Këto dy bomba bërthamore janë të vetmet deri më sot që janë përdorur në kohë lufte.
Ato vranë 140 000 njerëz në Hiroshima dhe 74 000 në Nagasaki midis gushtit dhe fundit të vitit 1945.
– Një lëmsh i zjarrtë –
Gjëja e parë që shumë banorë të Hiroshimës vunë re në mëngjesin e 6 gushtit 1945, ishte një “lëmsh zjarri intensiv”, sipas fjalëve të Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq (KNKK).
“Djali i vogël” apo bomba atomike që shpërtheu rreth 600 metra mbi qytet, ishte 15 000 tonë TNT.
Ajo që u hodh në Nagasaki, me nofkën “Njeriu i shëndoshë”, ishte 21 000 tonë TNT.
Temperatura e arritur në epiqendrën e bombës në Hiroshima vlerësohet në 7 000°C.
Një furrë që shkaktoi djegie të rënda dhe shumë fatale brenda një rrezeje prej rreth tre kilometrash.
”Shpërthimi intensiv i shpërthimeve shkaktoi gjithashtu verbëri të përkohshme dhe dëmtime të pakthyeshme të syve”, sipas KNKK-së.
Rrezatimi termik që pasoi shpërthimet në një pjesë të sekondës shkaktoi zjarre të shumta që shkatërruan disa kilometra katrorë në Hiroshima dhe Nagasaki, ku shumica e ndërtesave atëherë ishin ndërtuar prej druri.
Djegiet dhe zjarret besohet se kanë shkaktuar më shumë se gjysmën e vdekjeve të menjëhershme në Hiroshima.
“Mbaj mend trupat e karbonizuar të fëmijëve të vegjël të shtrirë rreth hipoqendrës si shkëmbinj të zinj”, tha Koichi Wada, atëherë 18 vjeç dhe i pranishëm në Nagasaki.
– Shpërthimi dhe rrezatimi –
Shumë njerëz u vranë ose u plagosën rëndë nga mbeturinat fluturuese, të tjerë nga shembja e ndërtesave ose nga hedhja në ajër.
Shpërthimet atomike lëshuan gjithashtu rrezatim të dëmshëm në afat të shkurtër dhe të gjatë, pasi sëmundja nga rrezatimi preku shumë njerëz që i mbijetuan shkatërrimit të menjëhershëm në Hiroshima dhe Nagasaki.
Sëmundja akute nga rrezatimi, të vjella, dhimbje koke, diarre, hemorragji dhe rënie flokësh, mund të çonte në vdekje brenda javësh ose muajsh.
Dhe “hibakusha” (të mbijetuarit e bombave në japonisht) ishin të ekspozuar për pjesën tjetër të jetës së tyre ndaj një rreziku në rritje për të zhvilluar kancere të caktuara.
Nga afërsisht 50 000 njerëz të rrezatuar në dy qytetet e monitoruara nga Fondacioni Amerikano-Japonez i Kërkimit të Efekteve të Rrezatimit (RERF), rreth 100 vdiqën nga leuçemia dhe 850 prej tyre nga kanceret e lidhura me rrezatimin.
– Pasojat –
Hiroshima dhe Nagasaki i dhanë goditjen përfundimtare Japonisë, e cila u dorëzua më 15 gusht 1945, duke i dhënë fund kështu Luftës së Dytë Botërore.
Por, historianët vazhdojnë të debatojnë nëse ky sulm i dyfishtë bërthamor shpëtoi në të vërtetë më shumë jetë duke përshpejtuar përfundimin e konfliktit.
Vuajtja fizike dhe psikologjike e shumë hibakushave zgjati gjithë jetën e tyre.
Shumë prej tyre i fshehën vuajtjet e tyre për një kohë të gjatë dhe vuajtën nga diskriminimi, veçanërisht në martesë.
Për dekada të tëra, shumë japonezë besonin gabimisht se “sëmundja nga rrezatimi” ishte e trashëgueshme, madje ngjitëse, dhe kështu shmangnin shoqërimin me hibakushat.
Në periudhën e pasluftës, qeveria japoneze krijoi statusin e “viktimës zyrtare” të bombave atomike, duke dhënë trajtim falas.
Por, kjo e drejtë u dha në kushte kufizuese, duke përjashtuar mijëra viktima.
Hibakushat janë bërë aktivistë të zjarrtë për kauza pacifiste dhe antibërthamore, duke udhëtuar nëpër botë për të dëshmuar.
Nihon Hidankyo, një lëvizje që bashkon të mbijetuarit e rrezatuar, e cila i nxit shtetet të veprojnë për të eliminuar armët bërthamore, u vlerësua me Çmimin Nobel për Paqen për vitin 2024.
Në vitin 2019, papa Françesku vizitoi Hiroshimën dhe Nagasaki për të përsëritur “jo”-në e tij ndaj armëve bërthamore.
Në vitin 2016, Barack Obama u bë presidenti i parë në detyrë i SHBA-së që vizitoi Hiroshimën.
Edhe ai mbështeti një botë pa armë bërthamore, por nuk kërkoi falje në emër të Shteteve të Bashkuara për tragjedinë japoneze të gushtit 1945.
Rusia, nga ana e saj, është një nga afërsisht 100 vendet që pritet të marrin pjesë në përkujtimin e këtij viti në Nagasaki.
Kjo është hera e parë që Moska është ftuar në përkujtime në qytet që nga fillimi i luftës me Ukrainën në shkurt 2022./ a.jor.
